Hafta tatili Nedir?

İşçinin hafta tatili ve buna bağlanan ücret alacağı ile ilgili düzenlemeler başlıca 394 sayılı Hafta Tatili Hakkında Kanun, 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun, 4857 sayılı İş Kanunu ve diğer kanunlarda özel olarak düzenlenmiştir.

Hafta Tatili Nedir?

Anayasa’nın 50. maddesinde: “Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir” şeklinde hüküm yer almaktadır. Bu nedenle işçinin hafta tatili ve bunun doğrultusunda ödenmesi gereken ücreti Anayasa tarafından öngörülmüş ve düzenlenmiş bir haktır. Anayasal bir hak olan hafta tatili ve bu kapsamda ödenmesi gereken ücret ile işçinin maddi bir kayıp yaşamadan ailesiyle birlikte vakit geçirmesi, sosyal ve dini görevlerini yerine getirmesi amaçlanmıştır.

Anayasa düzenlemesi yanı sıra 4857 sayılı İş Kanunu’nun 46. maddesi ‘’Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.’’ şeklinde hüküm de bulunmaktadır.

Hafta Tatili ve Ücretini Kazanmanın Şartları

İlk olarak; İş kanunu kapsamında yer alan bir işte çalışması ve bu kanuna göre işçi olarak kabul edilmiş olmalıdır.

İkinci olarak; İş kanunu 63. maddesine göre belirlenen çalışma saatlerine ve iş günlerine uygun olarak çalışmış olmalıdır.

Son olarak; İşçinin hafta tatilini ve bu kapsamdaki ücretini hak edebilmesi için haftanın çalışma günlerinde kırk beş saatlik çalışma süresini tamamlamış olmalıdır

Hafta Tatili Bakımından Çalışılmış Sayılan Günler

İşçi tarafından fiilen çalışma yapılmamış olsa bile ücretli hafta tatiline hak kazanmak için çalışılmış sayılan durumlar mevcuttur. Bu durumlar İş Kanun’un 46/3 maddesinde belirtilmiştir. Şöyle ki:

-          Çalışmadığı halde kanunen çalışma süresinden sayılan zamanlar ile günlük ücret ödenen veya ödenmeyen kanundan veya sözleşmeden doğan tatil günleri,

-          İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin,

çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir.

-          İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir.

-          Bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinleri,

-          Zorlayıcı ve ekonomik bir sebep olmadan işyerindeki çalışmanın haftanın bir veya birkaç gününde işveren tarafından tatil edilmesi halinde haftanın çalışılmayan günleri ücretli hafta tatiline hak kazanmak için çalışılmış sayılır.

Hafta Tatili Ücreti

İşçinin bir çalışma yapmaksızın hak kazandığı hafta tatili ücreti, çalıştığı günlere göre hesaplanan gündelik ücretidir. Hafta tatili ücreti çıplak ücret üzerinden hesaplanmakta ve nakden ödenmek zorundadır.

İşçinin haftalık çalışma süresini tamamladıktan sonra hafta tatilinde de çalıştırıldığına da rastlanılmaktadır. Böyle bir durumda işçiye ödenecek ücret işçinin hafta tatili için çalışmadan almaya hak kazandığı 1 günlük ücretin üzerine yüzde elli zam eklenmesi gerekmektedir.

Hafta Tatili Ücretinde İspat Yükü

Hafta tatilinde çalıştığını iddia eden işçi bu iddiasını ispat etmek zorundadır. Yargıtay 22. H.D. 2017/45713 E. - 2018/367 K. sayılı kararında: ‘’Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda yer alan hafta tatili ücreti ödemesinin yapıldığı varsayılır. Bordroda ilgili bölümünün boş olması ya da bordronun İmza taşımaması halinde, işçi hafta tatilinde çalışma yaptığını her türlü delille ispat edebilir. Hafta tatillerinde çalışıldığının ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları, yazılı delil niteliğindedir. Ancak, sözü edilen çatışmanın bu tür yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir.’’ şeklinde karar vermiştir.

Her ne kadar hafta tatili ücreti ispatı için tanık önemli bir delil olsa da aralarında menfaat birliği bulunan tanıkların hafta tatilinde çalışma yapıldığına dair beyanlarının hükme esas alınabilmesi mümkün değildir.

Hafta Tatili Ücretinde Faiz

Hafta tatili ücreti veya hafta tatilinde çalışılması halinde zamlı ücretler normal çalışma ücretinin ödendiği tarihte ödenmemişse İş Kanun’un 34. Maddesi gereğince gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulananmaktadır.

Hafta Tatili Ücretine İlişkin Faiz Başlangıç Tarihi

Hafta tatili ücretinde karşı tarafın temerrüde düşürüldüğü tarih faiz başlangıç tarihidir. Karşı tarafa noter kanalıyla ihtar gönderilmişse ihtarnamenin gönderildiği tarihten itibaren temerrüde düşer ve ihtarnamedeki sürenin bitimini takip eden günden itibaren, eğer ihtarnamede herhangi bir süreye yer verilmemişse ihtarnamenin tebliğ edildiği tarihi izleyen gün sonrasından itibaren mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanmaya başlanacaktır. Eğer ihtarname gönderilmemişse Arabuluculuk Son Tutanağının düzenlendiği tarih, dava tarihi veya ıslah tarihi itibariyle faiz talep edilebilmektedir.

Hafta Tatili Ücretine İlişkin Zamanaşımı

Hafta tatili ücretleri de diğer ücretlerde olduğu gibi 5 yılın geçmesiyle zamanaşımına uğramaktadır. İşçi işyerinden ayrılmış olup dava açmış ise, ayrıldığı tarihten geriye dönük olarak, son 5 yılın ödenmeyen hafta tatili ücretlerini talep etmesi gerekmektedir.

Hafta Tatil Ücreti Alacak Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Hafta Tatili de işçilik alacağı olduğundan bu konuda yaşanan uyuşmazlıklarda görevli mahkeme İş Mahkemeleridir. Eğer İş Mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde iş davalarına bakmak üzere bir Asliye Hukuk Mahkemesi görevlendirilir.

Dava şartı olan arabuluculuk faaliyeti sonrası iş mahkemelerinde dava açmak gerekmektedir. Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır.

İş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme ise davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.

Avukat Nazime Kalan