Arabuluculuk (Dava Şartı - İhtiyari)

ARABULUCULUK NEDİR?

Özel hukuk alanında çözüme kavuşturulabilecek  her türlü uyuşmazlığın tarafları; ortak iradeleriyle belirledikleri ve alanında uzmanlık sertifikasına sahip üçüncü bir kişinin hakemliği ve nezaretinde dava öncesi ve dava süresince başvurulabilecekleri bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Arabuluculuk kurumu uyuşmazlığın mahkheme dışında, daha az maliyetli, hızlı ve mahkeme kararı yerine geçen kesin sonuç ve etki doğuran usul hukuku kurumudur.

Zorunlu (Dava Şartı) Arabuluculuk

Bazı uyuşmazlıklar için dava açılmasının öncesinde arabulucuya başvurma zorunluluğu vardır. Bu başvuru yolu, her adli yargı çevresinde bulunan Arabuluculuk Merkezlerine taraflardan birinin başvurusu üzerine yapılabileceği gibi ; tarafların ortak iradeleriyle ''arabulucu belirleme tutanağı'' tanzim edilmek suretiyle de yapılabilir.

Bu kurum uyuşmazlar açısından dava açılmasının ön şartıdır. Yani zorunlu arabuluculuk başvurusu yapılmadan  dava açılması durumunda ; dava şartı yokluğu sebebiyle davanın reddine karar verilecektir.

Zorunlu Arabuluculuğun Kapsamı

Zorunlu Arabuluculuk kurumu zaman içerisinde bir çok uyuşmazlık için dava şartı haline gelecektir. Arabuluculuk Kanunu ve Yönetmeliğinin resmi gazetede ilanından ve yürürlüğü konulmasından itibaren zaman içerisinde sırasıyla; iş hukukuna tabi uyuşmazlıklar, ticari uyuşmazlıklar, tüketici uyuşmazlıklarda dava şartı arabuluculuğu getirilmiştir.

İlerleyen süreçlerde Aile Hukukuna tabi bazı uyuşmazlıklarda da dava şartı arabuluculuk kurumuna başvuru zorunluluğu getirilecektir.

1-Ticari Uyuşmazlıklarda Zorunlu Arabuluculuk

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu  madde 5/a 'ya göre, TTK’nın 4. maddesinde belirtilen tüm ticari davalar ile diğer özel kanunlarda yer alan ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.

2-Tüketici Uyuşmazlıklarında Zorunlu Arabuluculuk

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun73/A hükmüne göre Tüketici mahkemelerinde ele alınan uyuşmazlıklar açısından arabulucuya başvuru zorunluluğu getirilmiştir.

MADDE 73/A – (1) Tüketici mahkemelerinde görülen uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.

Aynı maddenin devamında  aşağıdaki uyuşmazlıklarda dava şartı arabulucuya başvuru zorunluluğu aranmamaktadır.

a) Tüketici hakem heyetinin görevi kapsamında olan uyuşmazlıklar

b) Tüketici hakem heyeti kararlarına yapılan itirazlar

c) 73/A üncü maddenin altıncı fıkrasında belirtilen davalar

ç) 74 üncü maddede belirtilen davalar

d) Tüketici işlemi mahiyetinde olan ve taşınmazın aynından doğan uyuşmazlıklar

3-İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk

İş hukukunda işe iade davaları, fazla çalışma, kıdem tazminatı, maaş, yıllık izin vsi işçilik alacaklarından kaynaklanan davalar için 01/01/2018 tarihinden itibaren 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 3. maddesi uyarınca; dava şartı arabulucuya başvuru zorunluluğu getirilmiştir.

Bu tür ve iş hukuku uyuşmazlıklarında arabulucuya başvurulmadan iş mahkemelerinde açılan davalar dava şartı yokluğundan reddedilecektir.

İhtiyari Arabuluculuk

İhtiyari Arabuluculuk; Arabuluculuk Kanunu madde 1 ve 2 gereği; Tarafların hür ve ortak iradeleriyle bir araya gelerek belirledikleri arabulucu marifetiyle bu arabulucunun hakemliği ve nezaretinde, her türlü özel hukuk uyuşmazlıklarında başvuru yapabildikleri bir kurumdur.

İhtiyari arabuluculuk yöntemiyle çözüme kavuşturulan uyuşmazlıklarda; imzalanan son tutanak ve ANLAŞMA BELGESİ mahkeme kararı gibi etkilidir. Ancak işbu belgelerin ilam niteliğine sahip olabilmesi için; sulh hukuk mahkemesine başvurularak icra edilebilirlik şerhi alınması gerekmektedir. Anlaşma belgeleri mahkeme kararları gibi terreddüte mahal vermeyecek şekilde açık olmalıdır.